سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور

به گزارش مرکز اطلاع رسانی سازمان منابع طبیعی، سید جواد ساداتی نژاد روز گذشته در سومین نشست کارگروه ملی مقابله با بیابانزایی با بیان این که محدودیت منابع و اعتبارات وجود دارد، تصریح کرد: باید با اولویت‌بندی طرح‌ها را اجرا کنیم و در بودجه ۱۴۰۲ اعتباری را برای مقابله با بیابان‌‌زایی در نظر بگیریم تا علاوه بر طرح خوزستان، کانون‌های شش‌گانه را هم پیش ببرد.

وی با اشاره به انجام سه طرح در راستای بیایان‌زدایی گفت: یکی از این طرح‌ها توسعه آبخیزداری است، در آبخیزداری هم با این حرکت ۹۰ سال تا تثبیت حوضه‌های آبخیز زمان لازم داریم و باید برای حل این مشکل راه‌حلی بیابیم.

**در اجرای پروژه های منابع طبیعی راهی به جز مشارکت مردمی نداریم
ساداتی نژاد  با بیان این که راهی به جز مشارکت مردمی در پروژه‌ها نداریم، تاکید کرد: مردم باید از اراضی بهره‌برداری کنند و نظارت بر عهده وزارت جهاد کشاورزی و سازمان منابع طبیعی باشد لذا تا جلسه آینده باید طرح و الزامات مردمی‌سازی در مهار بیابان و آبخیزداری تدوین شود.
او  با اشاره به ردیف بودجه فروش اموال مازاد وزارت جهاد کشاورزی برای تامین اعتبار طرح‌های بیابان‌زدایی و آبخیزداری گفت: از آنجایی که اعتبارات دولت محدود است، اگر به ما اجازه انجام ۱۰ میلیون هکتار آبخیزداری از محل فروش اموال مازاد و یا تهاتر اموال داده شود، می‌توانیم این طرح را پیش ببریم.
وزیر جهاد کشاورزی با بیان این که اختصاص ۲۵۰ میلیون دلار اعتبار از صندوق توسعه ملی به اذن مقام معظم رهبری باعث تحرک در آبخیزداری شده بود که به دلیل تحریم دو سال است که متوقف شده، تصریح کرد: یکی از راه‌های دیگر برای جذب اعتبار فروش و یا تهاتر اموال مازاد است و اگر سازمان برنامه و بودجه و بخش‌های تخصصی مجلس شورای اسلامی این اقدام را در بودجه ۱۴۰۲ لحاظ کنند، می‌توانیم در سال جدید ۱۰ میلیون هکتار آبخیزداری و ۳ میلیون هکتار بیابان‌زدایی را انجام دهیم.
وی با اشاره به دستور رئیس‌جمهور مبنی بر تولید علوفه در مراتع رها شده، عنوان کرد: مراتع ظرفیت تولید علوفه را دارد و با این اقدام علوفه از مزارع خارج می‌شود و می‌توانیم مزارع را به تولید محصولات اساسی اختصاص دهیم.
ساداتی‌نژاد با بیان این که برای کاشت یک میلیارد اصله نهال به تغییر مقیاس نیاز داریم، عنوان کرد: ما در کشور ۴۰ میلیون اصله نهال می‌توانیم تولید کنیم و باید مقیاس تولید را تغییر دهیم، دنیا به سمت این تغییر مقیاس و افزایش تولید رفته است و این اقدام هم با کمک مردم قابل انجام است.
وی ادامه داد: با این اقدامات ظرف ۴ سال می‌توانیم به کاشت یک میلیارد اصله نهال برسیم.

**ورود شرکت‌های دانش‌بنیان در مقابله با بیابان‌زایی و آبخیزداری
مقام عالی وزارت بر ورود شرکت‌های دانش‌بنیان در مقابله با بیابان‌زایی و آبخیزداری تاکید کرد و گفت: امسال سال دانش‌بنیان است و باید با استفاده از شرکت‌های دانش‌بنیان بهره‌وری را افزایش دهیم. دانشگاهیان سرمایه‌های کشور هستند و علم پشتیبان اجرای طرح‌های ما است.

**  بیابان زایی سه برایر فعالیت‌های  بیابان‌زدایی است
در ادامه و در سومین  نشست کارگروه ملی مقابله دکتر نوبخت معاون وزیر جهاد کشاورزی و رییس سازمان منابع طبیعی ضمن خوشامدگویی به اعضاء کارگروه و مدعوین موضوعات و ملاحظات مرتبط با آسیب پذیری نسبت به مقوله بیابانزایی و پیامدهای ناشی از آن نظیر خشکسالی و طوفانهای ماسه و گرد و غبار را تشریح و بر رویکردهای جهانی و ملی مقابله با بیابانزایی تاکید کرد.
نوبخت با تشریح روند تخریب سرزمین ناشی از عوامل اقلیمی، خشکسالی و نیز عوامل انسانی در کشور تصرح نمود که در حال حاضر میزان بیابان‌زایی در سال حدود یک میلیون هکتار و فعالیت‌های مقابله‌ای بیابان‌زدایی ۳۰۰ هزار هکتار برآورد می‌شود.

دبیر کارگروه ملی مقابله با بیابان‌زایی این هشدار را داد و گفت: متاسفانه تخریب سه برابر از عملکرد ما پیش افتاده است.
وی با اشاره به گزارش سازمان هواشناسی جهانی در سال ۲۰۲۱ افزود: از سال ۲۰۰۰ تعداد و مدت خشکسالی نسبت به دو دهه گذشته ۲۷ درصد افزایش داشته و از طرفی ۲.۳ میلیارد نفر از جمعیت جهان با استرس کمبود آب مواجه هستند و ارزیابی دسترسی به آب نشان می‌دهد که هرساله جمیعت بیشتری در کمبود آب به سر خواهند برد و تخمین زده می‌شود تا سال ۲۰۴۰ از هر چهار کودک، یک کودک تحت تاثیر تنش ناشی از کمبود آب قرار گیرد.
معاون وزیر جهاد کشاورزی افزود: برخی از روستاهای شرق مازندران با کمبود آب مواجه اند آن هم در دل جنگل! بر این اساس حقایق و ارقام ارایه شده به یک جهت اشاره دارند و آن هم سیر صعودی طول مدت خشکسالی و افزایش شدت تاثیر آن است و در بازدیدهای میدانی آثار خشکسالی در ۵ منطقه رویشی کشور کاملا مشهود است.

**احیای سرزمین را جامع‌ترین راه برای مقابله و تعدیل اثرات خشکسالی
رییس سازمان  منابع طبیعی کشور در ادامه، احیای سرزمین را جامع‌ترین راه برای مقابله و تعدیل اثرات خشکسالی دانست و گفت: افزایش قابلیت حاصلخیزی خاک اکوسیستم‌ها را در برابر خشکسالی مقاوم می‌کند از این رو پوشش گیاهی و حفظ و ارتقای آن نقش مهمی در احیای سرزمین دارد.
وی ادامه داد: احیای سرزمین به جوامع کمک می‌کند با خشکسالی سازگار  شده و ظرفیتهای خود را برای عبور از خشکسالی توسعه دهند.
دبیر کارگروه ملی مقابله با بیابان‌زایی، اجرای الگوی کشت را راهی برای مقابله با تخریب سرزمینی و اثرات خشکسالی خواند و افزود: طرح نهضت جهادی تولید یک میلیارد اصله نهال هم همین کمک را می‌کند، طرح تحول احیای پوشش گیاهی و تولید علوفه در مراتع کشور نیز دیگر راه مقابله با تخریب سرزمینی است.
جلوگیری از فرسایش خاک و اجرای طرح‌های آبخیزداری در بالادست از دیگر مواردی بود که نوبخت بر ضرورت آن تاکید و خاطرنشان کرد: متوسط فرسایش خاک در کشور ۱۶ تن است ولی در برخی استان‌ها به مراتب بیشتر است. مقام معظم رهبری نیز در بیاناتشان مسئله خاک را مهم‌تر از مسئله آب می‌دانند، بنابراین در آبخیزداری باید به جای ساخت سدهای بزرگ خاکی، از بالادست شروع کنیم تا هم آب را مهار کنیم و هم از شسته شدن خاک جلوگیری شود.

**سبقت بیابان زایی از بیابان زدایی
نوبخت سرانجام از عقب ماندگی بیابان‌زدایی در برابر بیابان‌زایی یاد کرد و گفت: برای جبران گذشته و رسیدن به سطح پایداری در بیابان‌زدایی نیازمند تعامل و همگرایی همه دستگاه‌ها هستیم تا با اجرای طرح‌های احیای سرزمینی به نقطه پایدار دست یابیم.

                                                                                                           ***

در ادامه و بر اساس دستور جلسه، گزارش عملکرد و برنامه دبیرخانه کارگروه،  گزارش سند جهان بدون تخریب سرزمین توسط دبیرخانه کارگروه ارائه شد.
*دکتر محمد جعفری استاد دانشگاه تهران،رئیس کمیته علوم و فناوری و عضو کارگروه گزارش جامعی در خصوص برنامه های کمیته علوم و فناوری و توصیه ها و پیشنهادات مربوطه ارائه کرد.
*همچنین در این نشست، گزارش طرح مدیریت جامع گرد و غبار خوزستان و درخواست اجرای فاز دوم طرح مبتنی بر سازوکارهای مشارکتی،  مدیریت ریسک و ارتقاء اثربخشی فعالیتهای اجرایی توسط دکتر علیزاده علی آبادی رئیس موسسه تحقیقات جنگل و مرتع تشریح گردید.
*گزارش اقدامات انجام شده در قالب طرح منطقه ای تسریع سرمایه گذاری توسط دکتر درویشی بلورانی استاد دانشگاه و مشاور ملی تهیه طرح فوق ارائه شد و در نهایت برنامه تحولی و تلاش مضاعف به منظور مقابله با بیابان‌زایی توسط سردار بکایی ارا جانشین وزیر در امر بیابانزدایی و قرارگاه پیشرفت همه جانبه روستا ارائه شد.
در گزارش دبیرخانه کارگروه، اقدامات انجام شده از جمله فعال سازی کمیته های تخصصی علوم و فناوری و نیز سازمانهای مردم نهاد، پیگیری موضوعات مرتبط با کنوانسیون مقابله با بیابانزایی، برنامه ریزی برگزاری روز جهانی مقابله با بیابانزایی و پیگیری مصوبات و برنامه های پانزدهمین اجلاس  اعضاء کنوانسیون مطرح گردید.

**پیشنهادات
سر انجام این نشست  دکتر وحید جعفریان مدیر کل دفتر امور بیابان سازمان منابع طبیعی پیشنهادات دبیرخانه به اعضای کارگروه را به شرح زیر بیان کرد:
*در فرایند تبیین اصلاح الگوی کشت، ملاحظات مربوط به طوفان‌های گردوغبار مدنظر قرار گیرد.
*در تدوین نظام حکمرانی مدیریت آب به حقابه زیست محیطی دشت‌های سیلابی و ضرورت مرطوب‌سازی کانون‌های گردوغبار توجه شود.
*مطالعات بازنگری و به هنگام سازی طرح گردوغبار خوزستان با رویکردهای جامع نگری و مشارکت دستگاه‌های مرتبط تکمیل شود و منابع اعتباری این طرح در بودجه موسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع مدنظر قرار گیرد.
*مطالعات جامع مناطق فوق بحرانی دشت سیستان، سرخس، ریگان و جنوب کرمان با بهره گیری از الگوی مدیریت گردوغبار خوزستان در دستور کار قرار گیرد.
*نشست‌های دو جانبه دبیرخانه با دستگاه‌های عضو به منظور تدوین سیاست‌ها و برنامه‌های مقابله با تخریب سرزمین برگزار گردد
*منابع اعتباری ماده 24 قانون هوای پاک در برنامه هفتم توسعه مدنظر قرار گرفته و عملیاتی شود
در ادامه جلسه  اعضا و نمایندگان مرتبط  به طرح دیدگاه ها و نقطه نظرات و پیشنهادات  مرتبط با گزارشات ارائه شده پرداختند